Σύγχρονα προβλήματα
- Τα παιδιά και οι έφηβοι αλλά και τα νεαρά άτομα όλο και περισσότερο παρουσιάζουν σοβαρές αγχώδεις και συναισθηματικές διαταραχές. Είναι σαν να μαστίζονται από ένα νέο είδος συναισθηματικής ευαλωτότητας, σαν τα παιδιά να πάσχουν από έλλειψη αυτοπεποίθησης, από έλλειψη ασφάλειας
- Οι νέοι παρουσιάζουν πολλά προβλήματα με αλκοόλ και άλλες ουσίες, υπερ-σεξουαλικότητα, αυτό-τραυματισμούς, διαταραχές στον ύπνο (π.χ. αφύπνιση μέχρι τις 4 ή 5πμ)
- Και ενώ αυτά τα νεαρά άτομα μπορεί να καταφέρουν με νύχια και με δόντια να το τελειώσουν το σχολείο, να τα καταφέρουν «κουτσά στραβά» σε μια δουλειά, κάτι μπορεί να συμβεί, κάποια κρίση που θα ανατρέψει όλη αυτή την εύθραυστη ισορροπία.
- Ποια είναι λοιπόν η ρίζα του προβλήματος; Τι συμβαίνει με τους νέους τους τόσο δυσκολεμένους ή διαταραγμένους; Απάντηση: η ψευδο-σύνδεση με τους γονείς, γονείς που κατά τα άλλα έχουν καλές προθέσεις και αγαπούν τα παιδιά τους, όμως κάτι διαταράσσει τη σχέση αυτή με τα παιδιά τους, κάτι συμβαίνει στο σύγχρονο τρόπο ανατροφής των παιδιών που έχει διάχυτη επίδραση.
Η παραδοσιακή οικογένεια σε κρίση- Το τέλος της γονεικής ιεραρχίας
Η εξουσία του γονέα υποδαυλίζεται από μια «δεύτερη οικογένεια», την ποπ κουλτούρα και την κουλτούρα των συνομηλίκων. Σε αυτό δε φταίνε οι γονείς που δε νοιάζονται. Όταν οι οικογένειες διαλύονται λόγω διαζυγίου ή οι στενά συνδεδεμένες κοινωνίες (η γειτονιά, η εκκλησία) αποσυντίθενται, σίγουρα υπάρχει επίπτωση στο γονεικό ρόλο. Σημαντική επίπτωση έχει και η εργασία των γονέων. Ακόμα και όταν οι γονείς σωματικά είναι κοντά στα παιδιά τους, είναι τόσο απασχολημένοι που απουσιάζουν ουσιαστικά/συναισθηματικά. Σε αυτό προστίθεται και η τεχνολογική πρόοδος καθώς έχουμε μάθει πια ότι δε μπορούμε να ζήσουμε χωρίς τις ηλεκτρονικές συσκευές μας (κινητό, Η/Υ, κλπ). Η τεχνολογία και η υπερπληθώρα της πληροφόρησης όχι μόνο υποθάλπει την ικανότητα και την επιθυμία μας να επικοινωνούμε άμεσα με το συνάνθρωπο αλλά φθείρει και την ικανότητα μας να συγκεντρωθούμε σε οτιδήποτε για πολλή ώρα, ακόμα και στα παιδιά μας.
Το 1/3 των σύγχρονων μητέρων χρησιμοποιούν το κινητό 6.1. ώρες ημερησίως (2012, έρευνα στις ΗΠΑ). Η συγκέντρωσή μας συνεχώς διακόπτεται, όταν μεταπηδάμε από το ένα ερέθισμα στο άλλο.
Με αυτού του είδους την προσοχή από τους γονείς, με διακοπές, με άγχος, αποσπασματική, με υπερδιέγερση, μεγαλώνουν τα παιδιά. Εάν αγάπη σημαίνει « σε προσέχω, έχω την προσοχή μου επικεντρωμένη σε εσένα», πώς μπορεί αυτή η συνεχώς διασπασμένη προσοχή να βοηθήσει στη δημιουργία ασφαλών δεσμών;
Υπερεμπλοκή
Ζούμε στην εποχή που οι γονείς συχνά υπερ-εμπλέκονται στις ζωές των παιδιών τους. Η υπερ-εμπλοκή δε σημαίνει σύνδεση, είναι ψευδο-σύνδεση.
Η υπερ-εμπλοκή συνίσταται στη συνεχή δράση, στη συνεχή μετάβαση απ’τη δραστηριότητα στην άλλη. Έτσι χάνεται η αξιόπιστη, ήρεμη σύνδεση που ανακουφίζει.
Ακόμα και ένας φοιτητής μπορεί να περιγράψει πώς οι γονείς πιέζουν για βαθμούς, μαθήματα, υποτροφία…
Τα παιδιά σε ένα σχολείο που ζητήθηκαν να μεταφέρουν μηνύματα στους γονείς και τους δασκάλους τους λένε: «πείτε τους να σταματήσουν να μας μετακινούν από τη μια δραστηριότητα στην άλλη? Δεν υπάρχει κάτι άλλο που να επιθυμούν να κάνουν μαζί μας?»
Βάσει ερευνών ο παιδικός εγκέφαλος χρειάζεται ξεκούραση για να συνθέσει τις νέες πληροφορίες. Μήπως όμως χρειάζεται και χρόνο χαλάρωσης και ησυχίας με το γονιό για να μπορέσει να εσωτερικεύσει τον ασφαλή δεσμό μαζί του?
Τα παιδιά παίρνουν ένα μήνυμα έλλειψης εμπιστοσύνης: «αφού χρειάζεται εσύ να τα κάνεις όλα για εμένα, τότε μάλλον δεν αξίζω, δεν μπορώ».
Αν θέλετε λοιπόν τα παιδιά σας να μη φύγουν ποτέ από κοντά σας, τότε κάντε τους κριτική.
Η κοινωνία της πληροφορίας
Ζούμε στην αποχή της πληροφόρησης, στην εποχή που οι γονείς εκτίθενται σε αμέτρητες πληροφορίες για την ανατροφή των παιδιών. Αυτό συχνά φέρνει σε σύγχυση τους γονείς για το τι είναι σωστό, σε σχέση με τις δικές τους αυθόρμητές αντιδράσεις. Και αυτό το φαινόμενο επηρεάζει τη σύνδεση γονέα-παιδιού.
Στο Amazon κυκλοφορούν πάνω από 86.000 βιβλία για την ανατροφή των παιδιών που απευθύνονται σε γονείς, αμέτρητα είναι τα sites και τα blogs.
Δεν αμφισβητείται η αξία αυτής της πληροφόρησης . Ίσα –ίσα οι πληροφορίες αυτές μπορούν να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε καλύτερα τα παιδιά μας. Εκείνο που αμφισβητείται είναι το πόσο αυτή η πληθώρα επηρεάζει την αυτό-εκτίμηση του γονέα σε τέτοιο σημείο που δεν επικεντρώνεται στο παιδί και την αξία της αυθεντικής σύνδεσης.
Δημιουργείται η ψευδής ιδέα ότι ο γονιός έχει την εξουσία να καταστρέψει το παιδί του αν κάνει τις λάθος κινήσεις.
Για παράδειγμα, ο έπαινος. Τα παιδιά πρέπει να τα επαινούμε. Έτσι ακούμε από παντού, και βέβαια υπάρχει σημαντική δόση αλήθειας σε αυτό. Τι γίνεται όμως όταν το παιδί εισπράττει συνέχεια και υπερβολικά τον έπαινο; Συχνά ο γονιός που λείπει όλη μέρα από το σπίτι, όταν επιστρέψει θέλει να δηλώσει την παρουσία του δίπλα στο παιδί του, το επαινεί, σαν ένα τρόπο να επιβεβαιώσει ότι το στηρίζει και το νοιάζεται. Όταν, όμως, ένα παιδί επαινείται συνεχώς και άκριτα, μαθαίνει στις υπερβολικά συχνές ανταμοιβές. Μαθαίνει να μην έχει επιμονή, μαθαίνει να τα παρατάει έτσι και δεν έχει ανταμοιβές. Είναι σημαντικό το παιδί να μάθει την επιμονή, να μάθει να εργάζεται μόνο του, να κάνει αναγωγές μόνο του. Ο εγκέφαλος είναι ένας μυς που πρέπει να γυμνάζεται. Και αν το παιδί κάνει κάποιο λάθος; Ο γονιός είναι εκεί να το στηρίξει όχι μόνος στο λάθος ή στο σωστό αλλά να το επαινέσει για τον τρόπο σκέψης του, τον τρόπο που εργάστηκε.
Η σύνδεση της αμφισβήτησης
Οι γονείς σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε προσπαθούν «να είναι διαβασμένοι» «ενημερωμένοι» για τα πρέπει και δεν πρέπει. Γνωρίζουν για τις διαγνώσεις της δυσλεξίας, της ΔΕΠΥ, του αυτισμού, της διπολικής διαταραχής. Ο κίνδυνος: δεν βλέπουν το παιδί αλλά το κοιτάζουν, το παρατηρούν για να εντοπίσουν κάποιο σύμπτωμα. Ο ρόλος των διαγνώσεων είναι να καταλάβουμε καλύτερα το παιδί μας όχι να απομακρυνθούμε από αυτό.
Το πρόβλημα δεν είναι οι διαγνώσεις. Το πρόβλημα είναι πως οι γονείς γίνονται όμηροι των φόβων τους ότι κάτι έχει το παιδί. ¨Έτσι χάνεται ο αυθεντικός δεσμός. Ο αγχωμένος, υπερ-απασχολημένος, απορροφημένος γονιός μεταφέρει το άγχος στο παιδί και επηρεάζει το δεσμό με το γονιό. Είναι όλοι σε υπερ-διέγερση.
Στην αντίπερα όχθη, κάποιοι απαξιώνουν τις διαγνώσεις όμως εδώ χρειάζεται συνεργασία με όλα τα συστήματα όπου λειτουργεί το παιδί (σχολείο, αθλητική δραστηριότητα, φορείς υποστήριξης) για να κατανοήσουμε καλύτερα τις ανάγκες του παιδιού. Για παράδειγμα, μια διάγνωση για Μαθησιακές Δυσκολίες μπορεί να βοηθήσει το γονιό να καταλάβει αν το παιδί «τεμπελιάζει» ή δυσκολεύεται.
«ΟΧΙ ΤΩΡΑ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ ΕΧΩ ΔΟΥΛΕΙΑ»
Η οικονομική κρίση
Σήμερα ζούμε την εποχή όπου οι γονείς γνωρίζουν ότι τα παιδιά τους θα είναι σε χειρότερη μοίρα από ότι οι ίδιοι. Εδώ υπάρχει το εξής παράδοξο: « από τη μια υπάρχει αυξημένη πίεση να βγάλουν επιτυχημένα παιδιά από την άλλη υπάρχει η μαζική νοοτροπία που προδικάζει αν ένα παιδί είναι αποτυχημένο είναι οι γονείς του με κάποιο τρόπο αποτυχημένοι.
Οι πληροφορίες βασίστηκαν στο άρθρο The rise of the two-dimensional parent. Are therapists seeing a new kind of attachment? by Ron Taffel. Site: Psychotherapy Networker. October 2014
καθώς και στο βιβλίο Το σοκ της ανατροφής, εκδόσεις Polaris.